İslam dininin temel esaslarından biri de oruçtur. Oruç; tan yerinin ağarmaya başlamasından güneş batıncaya kadar insanın yeme, içme ve bazı bedensel isteklerden uzak durmasıdır. Allah’ın hoşnutluğunu kazandıran bir ibadet olan oruç, insanlığın ilk zamanlarından itibaren yerine getirilmesi emredilen bir ibadettir.
Kur’an-ı Kerim’de, “Ey inananlar! Allah’a karşı gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi sizlere de farz kılındı.” ayetiyle orucun, Allah’ın gönderdiği tüm dinlerde olduğu bildirilmiştir.
Oruç; ergenlik çağına girmiş, akıllı ve sağlıklı Müslümanlara farzdır. İnsana iç disiplin kazandırmayı, insanı kötülüklerden sakındırmayı, Allah’ı yüceltmeyi amaçlayan bir ibadettir. Oruç tutan kimse kötülüklerden kaçınmaya, iyi ve güzel davranışlarda bulunmaya özen gösterir. Orucun en önemli yönlerinden biri de insanın nefsini terbiye etmesidir.
İslam dini, insanları güçleri oranında sorumlu tutmuştur.İnsanların güçlerini aşan veya sıkıntıya yol açan durumlarda kolaylaştırıcı hükümler getirmiştir. Hamile ve elverişli olmayanlar, yaşlılar, yolculuğa çıkanlar, oruç tutmakla tutabilecek duruma geldiklerinde tutamadıkları gün sayısınca oruç tutarlar. Buna kaza orucu denir. Kur’an’da bu konuyla ilgili olarak şöyle buyrulur:
“… Kim hasta olur yahut yolculukta bulunursatutamadığı günler sayısınca başka günlerde oruç tutsun (kaza etsin). Allah sizin için kolaylık ister, güçlük istemez...” (Bakara/185)
Sürekli sağlık sorunu olanlar ve yaşlılık gibi nedenlerle oruç tutamayanlar ise fidye verirler.
Farz olan ramazan orucunun dışında kaza, adak ve nafile oruçları da vardır. Ramazan ayı dışında sevap kazanmak amacıyla tutulan oruçlara nafile oruç denir. Adak orucu ise bir işin olması veya bir dileğin gerçekleşmesine bağlı olarak tutulan oruçtur. Örneğin bir kişi, “Şu işim olursa üç gün oruç tutacağım.” diyerek adakta bulunur ve dileği gerçekleşirse bu kişinin oruç tutması gerekir.
Oruca niyetle başlanır. Niyet, ibadetin rastgele değil, kararlı ve bilinçli bir şekilde yapıldığının göstergesidir. Ramazan orucuna akşamdan öğle vaktine kadar niyet edilebilir.
Oruç kamerî ay esas alınarak tutulduğundan bazı yıllarda 30, bazı yıllarda da 29 gün olur. Ramazan ayının 29 gün olduğu yıllarda da oruç eksik tutulmuş olmaz. Oruçta aslolan Ramazan ayını oruçlu geçirmektir.
Oruç, büyük sabır ve fedakârlıkla yerine getirilen bir ibadettir. İnsanın yılda bir ay imsak vaktinden iftara kadar en doğal vezorunlu ihtiyacı olan yeme, içme ve bazı bedensel ihtiyaçlardan uzak kalması, Allah’ın emirlerine tam bir teslimiyetin göstergesidir.